Атомско гориво наместо атомски бомби

Во градот на нуклеарните физичари Железногорск, во Краснојарскиот крај, есента 2015 година стартувано е производство на нуклеарното гориво „мокс“ за новата генерација реактори на брзи неутрони. Засега железногорскиот погон е единствен таков на светот.

Последниот високообогатен ураниум од Грузија беше вратен во Русија

Нуклеарните материјали со висок степен на збогатување, кои се наоѓаа во една од лабораториите на Тбилискиот државен универзитет, веќе се вратени назад во Русија. Уште во времето на СССР овие нуклеарни материјали се произведуваа и се доставуваа во Грузија по службена пријава за научно-истражувачки цели.

Новата технологија за производство на гориво за нуклеарки овозможува да се намали количеството радиоактивен отпад и отвора пат за создавање технологии без отпад во нуклеарната енергетика. „Неодамна комбинатот го посетија колегите од Франција. Нашите гости високо го оценија она што го видеа, дури и изјавија дека оваа технологија не припаѓа на третата, ами на четвртата генерација“, вели Пјотр Гаврилов, директор на Рударско-хемискиот комбинат во чии погони го стартуваше производството.

Новото производство ги решава старите проблеми

Стартувањето на производството на горивото „мокс“ е важен и во голема мера симболичен настан. Токму во Железногорск во средината на педесеттите години од минатиот век во строга тајност е создаден подземниот Рударско-хемиски комбинат за производство на плутониум кој бил користен за боеви глави. Направени се километри тунели и подземни фабрички хали во срцето на планината, каде се сместени три производни реактори и започнато е комплицирано радиохемиско производство.

Со децении три подземни реактори на Рударско-хемискиот комбинат произведуваа плутониум 239 кој се користел за создавање на советското нуклеарно оружје. Но, по низа руско-американски (а, пред тоа советско-американски) договори решено е сите реактори за производство на плутониум еден по друг да запрат со производство, и во Русија, и во САД. Меѓувладиниот договор ја обврзуваше и Америка да соработува со Русија кога станува збор за преработка на плутониум предвиден за боеви глави во мешовито оксидно нуклеарно гориво.

Токму поради тоа решено е по запирањето на третиот, последен реактор во Железногорск, подземните хали да се преориентираат на производство на горивото „мокс“.

Најкомплицираната обврска од целата „мапа на патот“ на руско-американскиот договор е создавањето на фабриката за „мокс“ и енергетскиот блок со реактор БН-800 кои користат брзи неутрони. Русија својот дел од работата во оваа смисла го одработи и сега го очекува истото тоа од Соединетите Американски Држави. Договорот за неутрализирање на плутониумот би требал да започне од 2018 година.

Сите права ги задржува „Росијскаја Газета“.