Кои се Сибирските Татари?

• Ве очекуваме на Телеграм-каналот https://t.me/rb_makedonija
• Вклучете го во пребарувачот „Show notifications“ (дозволи известувања) за нашиот сајт!
• Пријавете се на нашата неделна мејлинг листа

Татарите се втор по бројност народ во Русија (по Русите), ги има 4,7 милиони. Мнозинството Татари живеат во Република Татарстан во Поволжјето и соседните региони. Меѓу нив има околу половина милион автохтони староседелци на Сибир.

Како се нашле Татарите во Сибир?

На огромните сибирски простори заедно со Русите живеат разни автохтони етнички групи. Многу од нив припаѓаат на туранското семејство на народи. Предците на Сибирските Татари потекнуваат од различни турански племиња на Сибирскиот канат кој е формиран од остатоците на Златната Орда, а исчезнал во XVI век со доаѓањето на Русите.

Жителите на Сибирскиот канат за себе не го користеле етнонимот Татари туку Нугај, Курдак и Кипчак (повеќе за тоа тука). Нивната државна религија бил исламот, како и кај мнозинството Татари.

Сибирските Татари своите населби ги нарекувале аули и јурти. На пример, селото Јурти-Константинови всушност значи „Куќата на Константинови“, а Аул-Бергул е село на брегот на езерото Бергул. Такви имиња може да се најдат во Тјуменската, Омската, Томската, Новосибирската, Курганската и Кемеровската област. Она што ги разликува од руските населби е џамија наместо православна црква и зелената боја на фасадата на куќите, која е традиционална за исламот.

На почетокот со етнонимот Татари се нарекувале себеси само жителите на Казанскиот канат, кој настанал во Поволжјето, исто така во времето на распадот на Златната Орда, а бил припоен кон Русија во XVI век. Затоа Русите почнале да го користат тој етноним за многу турски народи кои живееле во Руското царство. Кумиците биле именувани како Кавкаски Татари, Алтајците станале Алтајски Татари, а жителите на Западен Сибир станале Сибирски Татари.

На кој јазик зборуваат Сибирските Татари?

Јазикот на Сибирските Татари е предмет на дискусија во научните кругови. Повеќето лингвисти сметаат дека тоа е дијалект на татарскиот јазик, но има и научници кои го издвојуваат како посебен јазик.

Институтот за лингвистика на Руската академија на науките го дефинира јазикот на сибирските Татари како „збир на дијалекти вообичаени во Западен и Јужен Сибир и обединети во три групи: тоболско-иртишки, барабински и Томски дијалект“.

Во рамките на овие групи исто така има многу дијалекти. Поради меѓусебното растојание на населбите, сите овие дијалекти и дијалекти се формирале независно едни од други.

Описменувањето на целокупното население на земјата започна дури во советската ера и Сибирските Татари на училиште го учеа казанскиот татарски јазик (заедно со рускиот, се разбира).

Затоа денес говорители на стариот сибирско-татарски јазик може да се најдат можеби само во некои многу тешко достапни села.

Која вера ја исповедаат Сибирските Татари?

Сибирските Татари, како и Татарите од Поволжјето, се претежно сунитски муслимани. Меѓутоа, покрај верските, тие имаат и народни празници посветени на култот на природата.

Сибирските Татари го одбележуваат празникот на доаѓањето на пролетта Амал или Емел (попознат како Навруз). Тој се паѓа на 21 март, на денот на пролетната рамноденица.

Некои Сибирски Татари кои живеат покрај бреговите на реките го зачувале обичајот на пролетното „испраќање на мразот“. Тие го одбележуваат тој настан така што прават мала кукла, ја ставаат во чамец и ја пуштаат да оди по реката.

Главниот празник во годината што го слават сите Татари е Сабантуј, „празникот на плугот“, посветен на работите на поле.