Зошто образованието во СССР беше меѓу најдобрите на светот?

Пред револуцијата од 1917 година во целата руска империја со нејзиното бројно население имало само десетина неколку десетина градинки. Сè се промени кардинално кога болшевиците ја презедоа власта и почнаа во реалност да ги спроведуваат своите слогани кои се однесуваат на еднаквоста на жените и нивната активна вклученост во сите облици на општествениот живот. Тоа доведе до развој на мрежа на предучилишни установи.

Основачот на советската држава Владимир Ленин градинките и јаслите ги нарекувал „фиданки на комунизмот“. Според него, овие установи „би можеле всушност да ги ослободат жените и во реалност да ја намалат и да ја отстранат нивната нееднаквост со мажите, така што ќе ја унапреди нивната улога во општественото производство и во општествениот живот“.

Од средината на дваесеттите години од 20 век мрежата на градинки почна да се појавува не само во градовите, ами и во селата. До 1941 година 2 милиони советски момчиња и девојчиња оделе во градинка и во јасли. За 30 години овој број достигна 12 милиони.

Во 1959 година е воведен нов систем кој ги поврзал градинките и јаслите во едноставен систем. Така државата ја презела грижата за децата на возраст од два месеци до 7 години и поаѓањето на училиште.

До болшевичката револуција нивото на описменетост во руската империја било неверојатно ниско. Кон крајот на 19 век само 21% од населението на земјата било писмено. Затоа советската власт ја започнала кампањата Ликбез (ливидација на неписменоста), па земјата беше преплавена од специјални канцеларии. Но, до 1926 година биле описменети само милион луѓе.

До 1939 веќе 40 милиони неписмени ги имаат совладано основите на читање преку образовната програма на Ликбез. Но, пресвртот всушност настапил веќе во 1930 година кога во Советскиот Сојуз било воведено задолжително основно образование. До раните четриесетти години од минатиот век проблемот на неписменоста бил главно решен.

Но, според сведочењето на луѓето од тоа време, училиштата имале тешкотии да ги примат сите ученици откако е воведено задолжителното основно образование. Децата оделе на училиште во три смени. Најмладите започнувале со часови во 8 и завршувале напладне, потоа доаѓале постарите ученици, а од 6 попладне до 10 или до 11 навечер на настава оделе најстарите.

Првите децении од постоењето на СССР биле време на големи експерименти во образованието. Еден од нив се однесувал на историјата. Нејзе ѝ бил ускратен статусот на посебна дисциплина. За историските настани се учело спорадично во рамките на другите општествени науки. Дури во 1934 година историјата беше „реахбилитирана“ и вратена во училиштата.

Големата татковинска војна неповолно влијаеше на целокупната образовна инфраструктура. Потребни биле години за да се надополни штетата која ја нанела инвазијата на Хитлер. Властите направиле голем напор за подигање на нивото на наставата во средните училишта. Поголемо внимание се обрнувало на поединечниот резултат, а за наставниците се воведени бенифиции.

За време на студената војна и на интензивниот технолошки напредок советската држава сè поголемо внимание посветувала на егзактните науки, односно на математиката. Велат дека вистинскиот процут на математиката во Советскиот Сојуз се случил во педесеттите години од минатиот век. Биле основани специјални математички школи. Во нив се школувале оние научници кои подоцна ќе ѝ донесат големи успеси на советската космичка програма.

Освен редовното образование во училиштата, во Советскиот Сојуз постоела цела мрежа специјални клубови во кои учениците оделе бесплатно и каде можеле да учат различни величини: од правење фотографии до конструирање авиони.

Тешко е да се зборува за советското образование, а да не се споменат пионерите, своетска верзија на скаути или на извидници. Иако нивните активности имале извесна идеолошка обоеност, пионерите всушност биле вклучени во различни видови волонтерски активности, како што се собирање стара хартија или метал за рециклирање. Тие исто така стекнувале искуство во давање прва помош и помош на стари лица.

Советскиот Сојуз исто така многу вложувал во развој на високото образование. Веднаш по револуцијата, болшевиците основале голем број универзитети. Уште поголем број факултетски установи се основани во текот на триесеттите години од минатиот век кога за масовната програма за индустријализација бил потребен голем број нови стручњаци, Подоцна, почнувајќи од педесеттите години од минатиот век, дошло до нов бран основање високообразовни установи. До 1975 година во Советскиот Сојуз на факултетите имало речиси 5 милиони студенти.

Некои од нив биле странци од земјите во развој кои биле во пријателски односи со СССР. Во 1960 година советската власт го основала Универзитетот на дружба на народите. Целта била на младите од Латинска Америка, Азија и Африка, особено на оние со понизок социјален статус да им се даде можност да се стекнат со квалитетно образование.

Стекнувањето на високо образование во Советскиот Сојуз не било поврзано само со усвојување нови знаења, ами често подразбирало и извесна физичка работа. Имено, за време на летните распусти студентите формирале таканаречени студентски градежни бригади кои учествувале во градежни проекти важни за советската економија. Намерата била на студентите да им се даде можност да стекнат работна етика и почитување кон физичката работа.

Прочитајте уште: Зошто советската медицина беше една од најдобрите на светот?