Како се појави исламот во Русија?

• Ве очекуваме на Телеграм-каналот https://t.me/rb_makedonija
• Вклучете го во пребарувачот „Show notifications“ (дозволи известувања) за нашиот сајт!
• Пријавете се на нашата неделна мејлинг листа

Исламот денес е втора најраспространета религија во Русија. Го исповедуваат околу 20 милиони луѓе кои живеат околу Волга и Урал, на Северен Кавказ и во Сибир. Кога и како таму се појавила муслиманската вера?

Пат преку Кавказот

Во VII век Арапите тргнале во големо освојување на Блискиот Исток и Северна Африка, донесувајќи им го на покорените народи учењето на Алах. Со нивно залагање, преку Кавкаските Планини, исламот навлегол и во Источноевропската низина, каде што денес се наоѓа европскиот дел на Руската Федерација, а во тоа време територијата била населена со бројни пагански, словенски, угрофински и турански племиња.

Барањето на Хазарите за плаќање данок на пасиштата.

Радзивиловлева хроника/Public Domain

Во 643 година арапските трупи ја зазеле персиската тврдина и градот Дербент на брегот на Каспиското море (денес тоа е руската република Дагестан) и ја преименувале во Баб ал-Абваб. Градот станал најважното упориште на Арапите во регионот на Кавказот и центар на ширењето на муслиманската вера.

Арапското напредување преку Кавкаските планини, сепак, наишло на силен отпор од Хазарите (сега изумрен номадски народ) чиј јазик припаѓал на туранското семејство. Тие успеале да создадат огромна моќна држава - Хазарскиот каганат, кој опфаќал дел од териториите на денешна Русија, Украина и Казахстан. Многу племенски сојузи на источните Словени тогаш биле политички зависни од хазарските кагани (владетели).

Арапско-хазарската конфронтација траела речиси век и половина со променлив успех. Во 737 година арапската војска им нанела тежок пораз на Хазарите, навлегла длабоко во нивните земји и стигнала до бреговите на реката Дон. Каганот бил принуден формално да се потчини на калифатот, но веќе во Х век Хазарите почнале брзо да ја губат својата моќ под ударите на друг силен непријател. Во тоа време, првата централизирана староруска држава, денес позната како Киевска Рус, стекнала моќ.

Рамо до рамо со муслиманите

Џума-џамијата во Дербент.

Сулим Кудусов (CC BY-SA 3.0

На урнатините на Хазарскиот каганат се издигнала Волшка Бугарија, првата муслиманска држава во источна Европа. Била формирана од обединети бугарски (болгарски) племиња чиј јазик исто така припаѓал на туранското семејство. Волшка Бугарија ја заземала територијата на денешна руска Република Татарстан. Токму тука исламот пуштил длабоки корени.

Во 921 година, на дворот на багдатскиот калиф Џафар ал-Муктадир пристигнале емисари на Алмуш, владетелот на Волшка Бугарија, со молба да му испратат проповедници за ширење на верата, како и градители на џамии. Добивајќи прилика да го прошири своето влијание, калифот не се двоумел ниту за момент.

Така Волшка Бугарија станала најголемиот муслимански центар на Источна Европа. Овде активно се отворале џамии, училишта и библиотеки, се ширело арапското писмо, а со него и делата на водечките арапски научници и исламски теолози.

Волшките Бугари (Бугарите) биле едни од главните ривали на Русија, но во исто време, преку нив, Словените се запознале со светот на арапскиот Исток: биле воспоставени политички, трговски и културни контакти. Киевскиот кнез Владимир Свјатославич дури ја разгледувал можноста да го прифати исламот како државна религија.

Комплекс споменици на архитектурата од XIII-XIV век (архитектонски комплекс „Болгари“).

Indeikin (CC BY-SA 3.0)

Болгарските пратеници во 986 ​​година дошле кај кнезот со намера да ги извлечат Русите „од темнината на паганството“. Меѓутоа, како што сведочи хрониката „Повест за минатите лета“, на владетелот не му се допаднале некои муслимански обреди, особено забраната за пиење вино. „Русите сакаат да пијат, не можеме без тоа“, рекол тогаш кнезот. И на крај Владимир решил да се крсти по „грчки“ (византиски) обред.

Во XIII век Волшка Бугарија, заедно со руските кнежевства, била збришана со инвазијата на Монголите, но тоа не ја разнишало положбата на исламот во овие земји, бидејќи напаѓачите биле толерантни спрема сите вери. Во текот на 1320-тите исламот станал доминантна религија и во самата Златна орда.

Во XV век Златната орда се распадна на многу канати (Казански, Астрахански, Сибирски, Кримски и други), кои руската држава постепено си ги припоила еден по друг. Потоа, процесот на припојување на муслиманските територии кон Русија продолжил сé до почетокот на ХХ век.

При користење на материјалите на Russia Beyond задолжителен е хиперлинк до изворот од кој е преземен материјалот.