Не пропуштајте!
Придружете се на Russia Beyond на Телеграм за повеќе есклузивни содржини
На 17 јули 1944 година московјаните од „чиниите“ кои висеа по просториите и пренесуваат од фронтот радосно и тажни вести „Од Советското Информбиро“ , два пати – во 7 и во 8 часот наутро – можеа да го слушнат следново соопштение на началникот на московската милиција: денес низ Москва со вооружено присуство ќе бидат спроведени германски воени заробеници, и тоа војници и офицери кои претходно ги зароби Советската армија од првиот, од вториот и од третиот Белоруски фронт. Истата информација е објавена и на насловната страница на најновиот број на весникот „Правда“.
Во утринските часови заробениците се собрале на хиподромот по што колони (со по 20 построени луѓе) во 11 часот тргнале во две насоки под раководство на командантот на Московскиот воен округ генерал-полковник П.А. Артемјев. Првата колона одела по Ленинградската улица (една од главните московски улици, денес Ленинградска авенија) и по улицата Горки до Плоштадот Мајаковски и понатаму долж прстенот околу центарот на градот (Садовое кольцо) во насока на сказалките на часовникот. Движењето на 42 илјади воени заробеници траело 2 часа и 25 минути. Дел од нив стасале до Курската железничка станица, други од Садовое кољцо свртеле кон Каљаевската или кон Првата Мешчанска улица.
Меѓу спроведените во првата колона, 1.227 биле со офицерски и генералски чинови на Вермахтот. Меѓу нив имало 19 генерали кои, како што на тој ден во својот дневник запишал писателот Всеволод Вишњевски, оделе со ордени (во согласност со условите на капитулацијата оставени им се генералските униформи, воените ознаки и одликувањата), 6 полковници и потполковници. Уште 15.600 заробеници тргнале кон плоштадот Мајаковски по Садовое кољцо во насока спротивна на сказалките на часовникот, минувајќи го Бољшој Садовиј плоштад, Садово-Кудринскиот и Смоленскиот плоштад, кон Калушкиот плоштад и понатаму низ улиците Бољшаја Калушкаја сè до крајната цел, а тоа била станицата на Окружната железница Канатчиково, и за тоа им биле потребни 4 ласа и 20 минути.
Генералите оделе тивко, разговарајќи и не гледајќи наоколу, само понекогаш некој ќе фрлеше рамнодушен поглед на московјаните. Офицерите се правеа дека предавството не ги скршило. Еден од нив, откако на плоштадот Мајаковски виде натпоручник на чии гради имаше орден и медал „Златна ѕвезда“ – одликување на херој на Советскиот Сојуз (тоа беше разузнавачот Владимир Карпов кој беше отпуштен од болница), го погледна во очите и му замавна со тупаница. Идниот писател веднаш му одговори на Германецот, покажувајќи му бесилка околу вратот, и со тоа јасни му даде на знаење: внимавај и ти да не завршиш така! Заробеникот неколку пати се вртеше и постојано мавташе со ковчестата тупаница со пцости, смеејќи се со забите пожолтени од тутун. А, Карпов, како што подоцна призна, помислил: „Каков гад! Штета што не те средиле на фронтот.“
До 19 часот сите воени заробеници се натоварени во вагони и проследени во затвор. Минувањето по улиците на Москва не го издржаа само четворица кои беа испратени на привремена медицинска нега. „Сè мина без инциденти“, напиша Вишневски. Лаврентиј Берија (тогашен народен комесар за внатрешни работи на СССР) од своја страна изјави дека „при минувањето на колоните со воените заробеници, жителите се однесувале мошне организирано“ и дека во тие моменти „немало никакви инциденти во градот“. Во својот извештај упатен до Државниот комитет за одбрана насловен како Народен комесаријат за внатрешни работи на СССР, Берија извести дека за време на спроведувањето „од страна на жителите можел да слушне голем број антифашистички извици: 'Смрт за Хитлер! ', 'Смрт на фашизмот! ', 'Цркнете, ѓубриња! ' итн.“
Секако дека московјаните ова спроведување го надгледуваа со голема омраза во себе и со длабок презир кон убијците на нашите браќа и сестри, кон пљачкосувачите, кон паликуќите и насилниците. Но, никој не дозволи на своите чувства на бес и одмаздољубие да излезат од контрола. „Ете, стасавте до Москва“, им беше директно упатено на генералите кои ги подготвуваа своите парадни униформи и огромните куфери во надеж дека во советската престолнина ќе влезат како освојувачи. Заробениците беа спроведувани од коњаници со исукани сабји и стражари со подготвени пушки. Зад генералите во колона одеа командантите на полковите и голобрадите командири на четите.
Маса војници кои се движеа по Садовое кољцо, минувајќи низ неколку котли кои им ги подготви Црвената армија на белоруската земја, му беа благодарни на Бога за тоа што таа војна со сите свои стравови заврши. Војниците од шеснаесеттина години (имаше и такви во колоните) со љубопитност ги гледаа московјаните и московските згради за кои толку многу им зборувале дека по налетот на германската авијација од болшевистичката престолнина не останало ништо...
Она што можеше да се види на 17 јули 1944 година на улиците на Москва беше прав одраз на карактерот на рускиот и на советскиот човек. Во Русија никогаш не постоел обичај да се удира човек кога ќе падне – ниту пресметка со поразениот непријател, изживување над затворениците. Тоа можам лично да го посведочам. Веднаш покрај школата број 126 во која одев, во срцето на Москва работеа воени заробеници – го градеа хотелот на Народениот комесаријат за внатрешни работи (НКВД). И не се случило ниту еднаш некој од учениците да го навредува работниците, или да ги предизвикува, или да ги гаѓа со камења – а, меѓу нив имаше многумина кои останале без татковци – кои се убиени или исчезнати. Напротив, поединци низ бодликавата жица на заробениците им фрлаа крајче леб или парче компир – единственото нешто што можеле да го донесат од дома. Нам, кои живеевме оскудно (често на целото семејство му следуваше само една работничка картичка – и тоа на сите гладни усти), ни се чинеше тогаш дека заробениците гладуваат и дека треба да се нахранат. Од каде да знаевме дека Сталин на 24 ноември 1942 година установил норма за исхрана на воените заробеници: 'ржан леб – 600 г., зеленчук и компир – 500 г., месо и масти – 93 г., житарки – 80 г., нивното следување опфаќаше уште и шеќер, сол, домат, брашно, чај, бибер, оцет, па дури и дафинов лист. За споредба: Хитлер на 10 јануари 1943. за 6 армија ја утврдил следнава неделна норма: 75г. леб, 200 г. коњско месо, вклучувајќи и коски, 12 г. масти, 11 г. шеќер и по една цигара. Покрај тоа може да се спореди и денешната „потрошувачка кошничка“ на руските ветерани. Великодушноста на рускиот, советскиот човек – дали тоа постои на друго место на светот?
Кога мина колоната на поразените, на улиците излегоа камиони за миење и машини за чистење, со цел на московскиот асфалт да не останат траги од валканите чизми на оние кои имаа намера да станат господари на нашата земја.
Авторот е заслужен деец на културата на Руската Советска Федеративна Социјалистичка Република.
При користење на материјалите на Russia Beyond задолжителен е хиперлинк до изворот од кој е преземен материјалот.
Претплатете се
на нашиот билтен!
Добивајте ги најдобрите стории на неделата директно во вашето сандаче
