Што се слави во Русија на 4 ноември?

Меѓу главните и најпопуларните национални празници на кои Русите официјално почиваат, има еден кој е најнов - Денот на народното единство. Се паѓа на 4 ноември, а властите често додаваат уште еден слободен ден. Така, среде сивиот и ладен ноември, Русите можат да го подигнат расположението, да одат некаде на топло или само да се одморат дома, стуткани во ќебе. Каков празник е ова?

Официјално, Денот на народното единство беше воведен во 2005 година. За жал, и денес не сите Руси знаат што слават. И датумот е длабоко вкоренет во историјата, поточно во почетокот на седумнаесеттиот век, кога рускиот народ се обединил за да ја спаси земјата од странска окупација. Но, сè по ред.

Самозванецот Лажниот Дмитриј

Во 1584 година умрел царот Иван Грозни, оставајќи го за наследник само болниот Фјодор Иванович, кој немал свои деца. По неговата смрт паднала династијата Рјурјик, која владеела со Русија од IX век.

Болјарите избрале нов крал. Тоа бил Борис Годунов – братот на сопругата на покојниот Фјодор Иванович, кој имал огромно влијание врз него. Но, неколку години откако се искачил на тронот, со помош на полската војска, на чело на Русија застанува човекот кој се прогласил за вистински наследник на Иван Грозни – принцот Дмитриј. Грозни навистина имал син по име Дмитриј, но тој починал како дете под неразјаснети околности.

Меѓу народот се шушка дека Дмитриј бил убиен по наредба на Годунов, кој се надевал дека на овој начин ќе ја обезбеди власта. Оваа верзија ја искористил за свои цели и за самозванецот. Подоцна таа се прошири во масовната култура (вклучувајќи го и поетот Александар Пушкин во неговата трагедија „Борис Годунов“, која е основата на истоимената опера на композиторот Модест Мусоргски).

Лажниот Дмитриј, како што останува запаметен во историјата, е признаен за наследник на рускиот престол од страна на Жечпосполитата. Тој се договорил со Полјаците дека доколку го поддржат неговото доаѓање на тронот и му обезбедат војска, тој ќе им даде дел од западните руски земји.

Најтешко време за Русија

Почетокот на 17 век бил еден од најбурните периоди во руската историја, познат како Смутна доба. По смртта на Годунов, болјарите во Русија не можеле да ја поделат власта. Како резултат на тоа, во 1605 година, Лажниот Дмитриј и Полјаците успеале да влезат во Москва и да го заземат Кремљ. Тој дури успеал да организира и раскошна венчавка со благородничката Полјачка Марина Мнишек и да ја круниса како руска царица.

По некое време, болјарите се побуниле и Лажниот Дмитриј бил неславно убиен. Болјарот Василиј Шуиски стануваа цар.

Меѓутоа, веднаш се појавил уште еден измамник – Лажен Дмитриј II, кој повторно тврдел дека бил спасен за чудо. Тој бил „признаен“ дури и од Марина Мнишек, а неговите Полјаци собрале голема војска, која почнала да ги зазема руските градови еден по друг. Во 1608 година, новиот Лажен Дмитриј ја направил својата резиденција во близина на Москва - во Тушино (оттука и неговиот прекар „Тушинскиот престапник“). Тој сè уште го немал освоено главниот град, но всушност владеел со огромни територии. Треба да се напомене дека многу Руси биле на страната на Дмитриј и верувале дека тој е син на Грозни.

Василиј Шуиски потпишал договор за помош со Швеѓаните, а незадоволниот полски крал Сигизмунд III веќе отворено му објавил војна на Шуиски. Лажниот Дмитриј ја играл својата игра зад сцената и сакал да ги привлече Татарите и Турците на своја страна, додека некои од неговите поддржувачи се враќале да служат на полскиот крал. На крајот, во 1610 година, измамникот бил убиен, а Полјаците во меѓувреме ги зазеле Москва и Кремљ, а со тоа и моќта во земјата. Шуиски бил испратен во манастир, а формално ја предводел земјата т.н Советот на седумте болјари. Тие потпишале договор со Полјаците, признавајќи го Владислав Ваз, синот на полскиот крал Сигизмунд III за руски цар.

Народните херои Минин и Пожарски

За време на Руско-полската војна, Русите за првпат собрале народно ополчение за, во отсуство на моќ, да ја ослободат земјата од странските интервенционисти. Првата кампања против Москва била преземена во 1611 година, но не успеала и ополченците биле брутално поразени. Многумина од нив го загубиле својот живот.

Вториот поход бил во 1612 година и бил предводен од принцот Дмитриј Пожарски и трговецот Кузма Минин. Бронзениот споменик на овие херои денес стои на Црвениот плоштад во Москва. Минин ужива голем авторитет и го собира народот, додека Пожарски ја води воената единица. За прв пат во руската историја, народот всушност се бори рамо до рамо со благородниците против надворешната закана.

По одбивањето на неколку напади на полските единици, ополченците стасуваат до Москва и ги заземаат Китај-город и Кремљ. За време на долгата опсада, многумина Полјаци умреле од глад, а останатите се предале. Русите ги пуштиле од Кремљ и ги поштедиле повеќето од заробениците.

Потреба за нов празник

Во 1613 година, по Смутната доба, на власт дошла династијата Романови. Во 1649 година, вториот цар Романов - Алексеј Михајлович - наредил 22 октомври да се прогласи за празник на Казањската икона на Богородица во спомен на спасението на Москва и Русија од страна на Полјаците во 1612 година. Според Грегоријанскиот календар, овој датум се паѓа на 4 ноември, кога е одлучено да се прославува Денот на националното единство.

Сепак, постои уште една причина да се прослави Денот на народното единство во ноември. На 7 ноември во СССР од 1918 до 1991 година се одбележуваше годишнината од Револуцијата во 1917 година (по стариот календар се паѓа на 25 октомври). Луѓето низ целата земја се навикнати на празникот (и слободните денови) во ноември. По падот на СССР, беше одлучено да се откаже овој празник и викендите поврзани со него, а за новата земја беше создаден нов, не советски, туку руски празник.

„[Новиот празник] се појавува поради голем број сосема разбирливи причини. Пред сè, во земја каде што се зборуваат повеќе од 160 јазици, каде што живеат десетици народи од сите религии, идејата за единство е едноставно неопходна. За мирно опстојување и развој на државата“, пишува поранешниот министер за култура на Русија, Михаил Швидкој. „Второ, создавањето на нова, руска, а не советска нација бара нови симболи. Требаше да се најде настан во непосредна близина на 7 ноември за да се создаде празник кој ќе се натпреварува со советските традиции“.

„Порано во Русија немаше празник поврзан со настаните пред Револуцијата. Овој ден во суштина стана ден на руската нација“, вели еден од идеолозите на празникот, Владислав Сурков.