Колку беше моќно „советското НАТО“?

На Запад владее мислењето дека Советскиот Сојуз секогаш бил суров агресор. Но, многумина забораваат дека западните сили беа оние кои први го основаа воениот и политички сојуз НАТО во 1949 година. Советскиот одговор следуваше дури по шест години.

Советскиот Сојуз не реагираше на појавата на НАТО сè до 1955 година кога Сојузна Република Германија (СРГ или Западна Германија) ѝ се приклучи на алијансата. Тоа беше директно кршење на Постдамскиот договор според кој Германија требаше да остане разоружена. Западна Германија на 9 мај официјално стана член на НАТО, а само пет ден подоцна, на 14 мај, социјалистичките земји го потпишаа Договорот за пријателство, соработка и заемна помош, познат како Варшавски пакт. Така беше родено „Советското НАТО“.

Новата организација ја сочинуваа Советскиот Сојуз, Германската Демократска Република (ГДР или Источна Германија), Чехословачка, Бугарија, Романија, Полска, Унгарија и Албанија. Но, не постои сомнеж за тоа која земја беше воено највлијателна. Сите пет врховни команданти на единиците од оваа организација во текот на целата нејзина историја беа советски воени лица, почнувајќи од маршалот Иван Конев, кој својата слава ја имаше уште од Втората светска војна.

Првиот сериозен тест Варшавскиот пакт го доживеа само една година по основањето. 1956 година донесе големо антисоветско востание во Унгарија кое го поддржуваа западните тајни служби. На 1 ноември новата унгарска влада објави дека истапува од Варшавскиот пакт. Советското раководство одлучи да реагира брзо и да го згасне опасниот пожар во срцето на Европа.

Никита Хрушчов итно се состана со сојузниците од Источна Европа и им ја соопшти својата одлука дека ќе интервенира. Во текот на следната седмица советските и унгарските единици, со поддршка на безбедносните сили на двете земји, го задушија целиот отпор во Будимпешта и ја вратија Унгарија во социјалистичкиот сојуз.

Во 1961 година Варшавскиот пакт го претрпе првиот удар кога малечката Албанија му се спротивстави на моќниот Советски Сојуз. Многу незадоволен со десталинизацијата во СССР и со затоплувањето на односите помеѓу Советскиот Сојуз и Југославија, албанскиот водач Енвер Хоџа ја изрази својата приврзаност кон Кина, чии односи со СССР стануваа сè постудени. Разидувањето помеѓу Советскиот Сојуз и Албанија заврши со тоа што албанските единици дефакто престанаа да учествуваат во активностите на организацијата, почнувајќи од 1961 година. Седум години подоцна Албанија и официјално го напушти источниот блок.

Најсериозниот предизвик со кој се има соочено Варшавскиот пакт беше таканаречената Прашка пролет од 1968 година, период на либерализација и на кардинални реформи во Чехословачка, што кај Советскиот Сојуз предизвика голема загриженост. За разлика од ситуацијата од 1956 година во Унгарија, овој пат Советскиот Сојуз реши да не дејствува самостојно, ами во интервенцијата да ги вклучи сите членови на организацијата.

На 21 август 1968 година членовите на Варшавскиот пакт ја започнуваат операцијата Дунав. Нивните единици влегуваат во Чехословачка и за неколку недели ја задушуваат Прашката пролет. Најголем број од војската беше од СССР (170.000) и од Полска (40.000), додека ГДР испрати 15.00, Унгарија 12.500, а Бугарија само нешто повеќе од 2.000 војници. Николае Чаушеску отворено ја осуди интервенцијата, па романските единици не учествуваа во операцијата.

Членовите на Варшавскиот пакт редовно одржуваа воени вежби, а најголеми беа Запад '81 со над 100.000 војници и Штит '82 во рамките на кои беа симулирани услови на нуклеарна војна.

Повеќе од 80 отсто од оружјето на Варшавскиот пакт беше советско: од тенкови до борбени авиони и средства за радиоелектронска борба. Чехословачка произведуваше и ги вооружуваше своите сојузници со оклопни возила.

Таканаречената „Северна група“ на Варшавскиот пакт (Источна Германија, Полска, Чехословачка) во непосредна близина на потенцијалниот непријател беше подобро опремена од „Јужната група“ (Романија, Унгарија, Бугарија).

Силата на тенковските единици на Варшавскиот пакт беше колосална: 53.000 советски и 12.000-15.000 тенкови во Источна Европа. Главните тенкови Т-54 и Т-55 ги наследија Т-64 и Т-72. Непосредно пред распуштањето на Варшавскиот пакт, членовите се вооружија со најновите тенклови Т-80.

Во 1977 година беше основан Заеднички систем за собирање податоци за противникот (СОУД), со првостепена задача спречување „странски закани за време на Олимпијадата во Москва 1980“.

Варшавскиот пакт беше официјално распуштен на 1 јули 1991 година