Како СССР стана лидер во производството на струја со помош на енергијата на ветрот (ФОТОГРАФИИ)

Денес, ветроенергетиката е популарна во целиот свет како еколошки начин за добивање електрична енергија. Моќноста на ветерните турбини се зголемува од година во година и изнесува стотици гигавати. Во Европа, на пример, ветерниците веќе произведуваат 16% од вкупната енергија, а во некои земји како Данска тој показател е близу 50%.

Севастопол, Улица „Ленинова“, 1930-ти.

Public domain

Денес во Русија енергијата на ветерот не е многу распространета. Нејзиното учество во вкупното производство на електрична енергија изнесува само 1% (со тоа што во 2020 година моќноста на ветерните турбини е тројно зголемена). Меѓутоа, пред сто години, советските научници имаа голем ентузијазам во поглед на користењето на ветрот за таа цел.

Ветерни турбини во далечните подрачја

Република Калмикија. Електричен ветроагрегат „Беркут“ (десно) и ветерна турбина „Сокол“, 1977.

Е. Рогов/Sputnik

Електрификацијата на земјата беше една од глобалните задачи на болшевиците по револуцијата во 1917 година. Во тоа време, мал број електрани работеа на тресет, јаглен и нафта. Беше јасно дека драстично зголемување на производството на електрична енергија не е возможно без некој нов извор кој би бил поевтин и би можел да се користи обилно. Така, научниците обрнаа внимание на енергијата на водата и ветерот. Се покажа дека хидроелектричната енергија е поефикасна, па затоа и зазеде значајно место во снабдувањето со енергија на СССР (денес, 20% од енергијата во Русија се произведува во хидроцентралите), но големи надежи се имаше и во ветрот.

Ветерна турбина, Земјата на Франц Јозеф

Иљја Тимин/Sputnik

Во Москва 1918 година е основан Централниот аерохидродинамички институт, каде што беа конструирани првите сериски ветерни турбини со моќност до 30 киловати. Во споредба со современата техника, толку струја би била доволна за еден фрижидер да работи месец дена.

Ветерници на островот Сарема, Естонска ССР, 1989.

Јавдољук/Sputnik

Во домаќинството, таквите мали генератори беа од голема корист. Ги имаше во оддалечените подрачја на СССР, на пример во Бурјатија и на станиците на Северниот морски пат. Се користеа за полнење акумулатори, се напојуваа радиодифузни станици и се осветлуваа куќи. Беа изградени неколку илјади мали електрани со ветерници.

Астрахан. Ветерни турбини на брег на езеро со чија помош водата се доведува до наводнуваните подрачја на земјоделското земјиште, 1969.

Валериј Шустов/Sputnik

И други проектантски бироа конструираа ветерни турбини. На пример, во 1931 година кај Балаклава (Крим) се појави ветерна електрана од 100 киловати, што беше прилично голема сила за тоа време.

Ветерна турбина во Балаклава.

Archive photo

Сега индустриските ветерни турбини имаат моќност од 6-8 мегавати, но пред еден век и 100 киловати беа големо достигнување.  

Електрана на ветер на Апшеронскиот полуостров, 1987.

В. Калинин/Sputnik

Балаклавската ветерна турбина беше тешка 9 тони, пречникот на пропелерите изнесуваше 30 метри. Ја измисли Јуриј Кондратјук, еден од пионерите на космонаутиката (тој, меѓу другото, ја пресмета траекторијата на летот на Месечината) кој се занимаваше и со проектирање на електрани на ветер.

Краснојарски крај. Тајмирски национален округ. Април 1954. Куќи во селото Диксон, кое се наоѓа надвор од Арктичкиот поларен круг.

Владимир Савостјанов/TASS

Генераторот на Крим ја напојуваше целата трамвајска линија Балаклава - Севастопол. Меѓутоа, за време на Втората светска војна, и генераторот и линијата беа уништени во артилериски напад. Кон средината на 1930-тите, постоеше и проект за изградба на електрана на ветер на Крим во близина на врвот на планината Ај Петри, но тој не беше реализиран.

Ветерна турбина како туристичка атракција

Главниот проблем на првите ветерни електрани беше немањето систем за складирање на енергијата, што значи дека кога нема ветер, нема ни струја. Анатолиј Уфимцев, самоук пронаоѓач од Курск (југот на Русија), се обиде да ја реши оваа задача. Во неговата стара куќа сè уште се чува генераторот на ветер со акумулатор во вид на диск, кој тој го направи во 1931 година. Парите за тој проект ги издвои Централниот аерохидродинамички институт, како и познатиот советски писател Максим Горки.

Генераторот на ветер на Уфимцев

Станислав Кретов

Генераторот на ветер на Уфимцев произведуваше енергија со која се осветлуваа неговата работилница, куќата и делот од улицата каде што се наоѓаше. Генераторот функционираше и по смртта на неговиот пронаоѓач 1936 година, па дури и за време на германската окупација. До 1957 година го одржуваше локален механичар кој исто така учествувал во неговата изградба. После тоа генераторот мораше да биде запрен поради дотраеност на одредени делови и никогаш повеќе не беше стартуван. Куќата на Уфимцев денес е на листата на туристички атракции на Курск и ги привлекува љубителите на необична техника.

Енергијата на ветрот во служба на социјализмот

Хабаровски крај, Комсомолск на Амур, 26 јуни 1972. Новиот хотел „Восход“ („Изгрев“) на Амурскиот проспект.

Хренов Г./TASS

Со развојот на енергетиката станаа очигледни недостатоците на ветерните турбини во споредба со енергијата на водата, атомот или гасот, но сепак енергијата на ветрот секогаш се користеше кога и да беше потребно, на пример, во индустријата и големите градежни потфати на Крајниот Север и на рускиот Далечен Исток.

Република Калмикија. Ветерна турбина „Сокол“, 1977.

Е. Рогов/Sputnik

Потоа, во 1973 година се појави државна програма за развој на енергијата на ветерот.

Брјанск, 1 јули 1994 година. Ветерна турбина конструирана од Евгениј Василевич Шилин.

Леонид Свердлов/TASS

Еден од првите целосни ветерни паркови се појави кон крајот на 1980-тите на островот Сарема (Естонија). Имаше 64 ветерни турбини и снабдуваше со енергија цела фабрика за преработка на риба.

Тогаш беше конструиран и генераторот „Радуга-1“ со моќност од еден мегават. Копија од тој генератор е зачувана во Калмикија (југот на Русија). Работеше до 2014 година, а сега е запуштена.

Претпријатието „Ветроен“ правеше мали ветерни турбини за домаќинствата, кои беа наречени „Ромашка“ („Камилица“).

Москва, 1 јуни 1986. Ветерни турбини „Ромашка“ и „Маљутка“ на изложба.

Михељскон Лембит, Созинов Виталиј

Некои од тие уреди сè уште може да се видат на викендички надвор од градовите, и тоа се главно ветерници кои се користат за црпење вода. „Работат деноноќно и бесплатно“, пишува корисник на една таква пумпа. „Подигаат вода на длабочина од 8 метри од бушотина или бунар“. Тој вели дека предноста на овој уред е во тоа што е безбеден, бидејќи нема делови што би можеле да се запалат.

Ветерна турбина „Ромашка“ („Камилица“).

И. Савин/Public Domain

Во СССР во 1989 година беше усвоена комплексна програма за користење на алтернативна енергија, но таа не беше реализирана бидејќи земјата набрзо се распадна.

При користење на материјалите на Russia Beyond задолжителен е хиперлинк до изворот од кој е преземен материјалот.