Олег Егоров,Руска реч на македонски

Воена операција и дипломатија

ШТО Е ПОСТИГНАТО ЗА ЕДНА ГОДИНА ОД ПОЧЕТОКОТ НА РУСКАТА ОПЕРАЦИЈА ВО СИРИЈА

Вовед Зошто Русија ги испрати во Сирија Воздушно-космичките сили? Timeline: најважните моменти на руската операција во Сирија Руската операција во показатели и цифри Кого бомбардира Русија во Сирија? Воспоставување дијалог, пораз на терористите Вмешувањето во конфликтот и потешкотиите на мировниот процес

En Ru

Ударите врз позициите на милитантите на ИДИЛ Русија ги комбинира со дипломатска активност, но воспоставувањето мир во Сирија сѐ уште изгледа како далечна перспектива. Зошто токму Русија испрати своја војска во Сирија, што успеа да постигне за една година и уште колку планира да остане таму? Ударите врз позициите на милитантите на ИДИЛ Русија ги комбинира со дипломатска активност, но воспоставувањето мир во Сирија сѐ уште изгледа како далечна перспектива. Зошто токму Русија испрати своја војска во Сирија, што успеа да постигне за една година и уште колку планира да остане таму?

"Не е никаква тајна дека тнр. „Исламска држава" веќе одамна ја прогласи Русија за свој непријател"

На 30 септември 2015 година Советот на федерацијата едногласно ја поддржа одлуката на претседателот Путин да се искористат во Сирија Воздушно-космичките сили (ВКС) на Русија за борба против „Исламската држава". Истиот ден руските авиони ги нанесоа првите удари на територијата на Сирија насочени против ИД, според информацијата на Министерството за одбрана на Русија.

„Не е никаква тајна дека тнр. „Исламска држава" веќе одамна ја прогласи Русија за свој непријател", изјави Путин., Според шефот на руската држава, единствениот ефикасен начин за борба со терористите е борба против нив, без да се чека тие да дојдат во Русија.

Терористичката група ИД повеќепати испрати закани до Русија.

На барање на Асад

На вмешувањето на Русија во сирискиот конфликт, кој трае од пролетта 2011 година, му претходеше официјалното обраќање на Башар Асад до Путин со барање за воена помош. На руски авиони им беше дадена воздухопловната база Хмејмим во околината на Латакија. Подоцна руското раководство во неколку наврати истакна дека Русија, за разлика од коалицијата предводена од САД, дејствува во Сирија легално, координирајќи ги активностите со раководството на земјата. Исто така во Сирија Москва соработува со Иран, Ирак и либански „Хезболах".

Од самиот почеток на операцијата, Путин потенцираше дека Москва е отворена за соработка со другите земји кои се борат во Сирија против терористите. Во интервју за „Русија 1" во октомври 2015 година, тој изјави дека Русија, како гест на добра волја, однапред ги предупредила за почетокот на операцијата САД и другите земји од западната коалиција.

Зошто Русија ги испрати во Сирија Воздушно-космичките сили?

Официјалната цел е борбата со тероризмот. Сепак, експертите имаат и други верзии во однос на мотивите на Москва (или алтернативни на официјалната, или како дополнение).

1) Поддршка за Башар Асад

Во текот на летото и во септември 2015 година, владините сили на Сирија претрпуваа порази, а територијата што ја контролираа се намалуваше. Бидејќи режимот на Башар Асад е еден од ретките сојузници на Русија на Блискиот Исток (на пример, во сириски Тартус се базира единствената база на Воено-поморската флота на Русија во Средоземното Море), поразот на Асад ќе беше неповолен за Москва.

Ориенталистот Алексеј Малашенко, член на Научниот совет на „Московскиот Карнеги центар", се согласува дека Русија во Сирија пред сѐ го поддржува Асад, и ја смета таквата поддршка за логична. „(За време на операцијата), ние се надевавме на Башар, и оваа надеж не е толку глупава, затоа што подобро е Башар отколку таа лудница што постои сега", изјави Малашенко во етерот на „Ехото на Москва" во март 2016. Под „лудница" експертот мислеше на хаосот на граѓанската војна која се разгоре во Сирија во 2011 година.

2) Спасување на сириската државност

Дел од руските експерти сметаат дека фигурата на сирискиот претседател за Москва не е толку принципиелна и најважно за Русија е да ја зачува Сирија во една или друга форма. Ова гледиште се совпаѓа со официјалното: така, министерот за надворешни работи на Русија Сергеј Лавров во неколку наврати изјави дека во Сирија Русија нема да брани никого лично, туку самата држава како членка на ООН.

Како што изјави за „Руска реч на македонски" Владимир Ахмедов, виш научен соработник на Институтот за ориентални студии на Руската академија на науките, „Порано или подоцна Асад ќе мора да си замине, затоа што значителен дел од населението по 5 години граѓанска војна не е подготвен да го признае како шеф на државата, а Русија тоа го разбира. Главната работа за нас е да се обезбеди секуларната природа на власта со почитување на нашите интереси".

3) Зацврстување на позициите на меѓународна сцена

Откако ја почна воената операција во Сирија, Русија стана еден од клучните играчи во дипломатско решение на кризата во Сирија, постојана членка на меѓународната група за поддршка на Сирија (MГПС) и еден од коспонзорите на Женевскиот мировен процес. Според мислењето на низа експерти, тоа овозможи да се сруши трендот на изолација на Русија.

„Овде е важна дипломатската задача - да се надмине изолацијата на Русија која се појави по Крим, Донбас и „Боингот", изјави во интервјуто за Colta.ru во октомври 2015 година Александар Баунов, главен уредник на веб-страницата на „Московскиот Карнеги центар". „Тоа е желбата за помирување со Западот, но не со приоѓање на коленици, туку со покажување на своето влијание и незаменливост".

Timeline: најважните моменти на руската операција во Сирија

На 30 септември 2015 година Советот на Федерацијата на РФ му даде на претседателот на Владимир Путин дозвола за користење на руските ВКС во Сирија за да му се помогне на режимот на Башар Асад. Истиот ден беа нанесени првите удари на територијата на Сирија (според информациите на Министерството за одбрана на Русија, на териториите под контрола на ИД).

На 31 октомври 2015 година над Синајскиот Полуостров експлодираше руски „Боинг“ A321 кој леташе од Шарм ел Шеик за Санкт Петербург. Загинаа 224 лица, а одговорноста за нападот ја презеде ИД.

На 14 ноември 2015 година се одржа вториот состанок на Меѓународната група за поддршка на Сирија (MГПС) во Виена, со претставници на 17 земји, ООН, ЕУ и Арапската лига. Напорите на МГПС овозможија да заживее Женевскиот процес на преговори меѓу сирискиот режим и опозицијата.

На 24 ноември 2015 година, турското воено воздухопловство собори бомбардер Су-24 на ВКС во близина на сириско-турската граница, при што загинаа двајца Руси. Сѐ до 27 јуни 2016 година, кога турскиот претседател Реџеп Таип Ердоган испрати формално извинување до Путин, односите меѓу двете земји беа исклучително заладени.

На 27 февруари 2016 година стапи во сила примирје меѓу силите на Асад и опозицијата, постигнато во рамките на Женевскиот мировен процес, со учество на Русија. По обезбедувањето на примирјето, во согласност со Резолуцијата на Советот за безбедност на ОН број 2254, требаше да се донесе нов устав и да се одржат слободни избори.

На 14 март 2016 година претседателот Путин нареди повлекување на „главниот дел“ на воената група од Сирија, истакнувајќи дека нивната мисија е „во целина исполнета“. Како што истакнува „Комерсант“, потоа воената група се намали: од повеќе од 70 авиони во воздухопловната база Хмејмим останаа 40. Сепак, руската операција продолжи.

До крајот на јули 2016 примирјето пропадна и се водеа жестоки битки околу вториот по големина град на Сирија - Алепо. На 27 јули Русија заеднички со владата на Асад објави почеток на хуманитарните операции во Алепо. Според соопштенијата на Министерството за одбрана на РФ, Русија достави во Алепо повеќе од 50 тони хуманитарна помош.

На 27 март 2016 година, со поддршка од руските ВКС, сириската армија го ослободи од милитантите на ИД градот Палмира, кој беше под контрола на терористите од мај 2015 година. По наредба на руските власти во деминирањето на Палмира учествуваа руски деминери, а за обнова на спомениците на Сиријците им помагаа стручњаци од „Ермитаж“.

На 9 Септември 2016 година министерот за надворешни работи на РФ Сергеј Лавров и американскиот државен секретар Џон Кери соопштија за постигнување договор меѓу Русија и САД кој требаше да обезбеди ново примирје, вклучително и во Алепо, како и да го заживее политичкиот процес.

Надежите за септемврискиот договор меѓу Кери и Лавров не се материјализираа. По инцидентот со бомбардирањето на сириските војници во Деир ез-Зор (17 септември) од страна на американската авијација и нападот врз хуманитарниот конвој на ООН, за кој САД ги обвинија Асад и Русија (19 септември), ситуацијата брзо се влоши, а судирите меѓу режимот и опозицијата се обновија.

Руската операција во показатели и цифри

Сили
Русија во Сирија користи различни видови војска - првенствено, Воздушно-космичките сили, од кои беше формирана авиогрупата базирана во Хмејмим. За заштита на базата се користат единиците на поморската пешадија на Црноморската флота и 7 Воздушно-десантна дивизија. Исто така, за заштита беше распореден систем за ПВО, во кој по инцидентот со срушениот авион од страна на Турција, беа вклучени системите С-400. Во деминирањето на Палмира учествуваше руската воена инженерија;

Авијација
Од авијациската техника што Русија ја користеше во Сирија во текот на 12 месеци се ловците СУ-30СМ, бомбардерите Су-34 и Су-24М, јуришните бомбардери Су-25, хеликоптерите Ми-8 и Ми-24П. Покрај тоа, Русија нанесуваше удари користејќи ги стратешките бомбардери Ту-22M3, Ту-95МС и Ту-160, ракетните бродови на Касписката флотила и подморница на Црноморската флота;

Расходи
Процените за трошоците на руската воена операција во Сирија се разликуваат (не се соопштуваат официјални податоци). Според процените на РБК, есента 2015 година Русија трошела за сириската операција околу 2,5 милиони долари дневно. Британскиот аналитички центар IHS Jane's дава поширок дијапазон - од 2,3 до 4 милиони долари на ден. И двете процени се дадени пред повлекувањето на дел од воените авиони во март 2015 година;
Летови
На 10 мај 2016 година Владимир Путин изјави дека од почетокот на операцијата во Сирија руските ВКС реализирале повеќе од 10 илјади борбени летови и погодиле повеќе од 30 илјади цели на милитантите, вклучувајќи 200 објекти поврзани со црпење и рафинирање на нафта. Понови податоци Министерството за одбрана на РФ не дава. Според воениот експерт Владимир Евсеев, заменик-раководител на Институтот за земјите од ЗНД, вкупниот број на летови до објавување на примирјето на 10 септември може да биде околу 13 илјади;

Загуби
Во текот на пишувањето на текстов, Русија официјално призна дека во Сирија за време на воената операција загинале 19 нејзини државјани, од кои повеќето се војници (две лица се вработени на Центарот за помирување на завојуваните страни). Три лица загинаа во неборбени услови, останатите загинаа во битка.

Видео: Русија нанесува удар врз позиции на ИД со ракети „Калибар" од групата бродови во Каспиското море.

Карта: внатрешните граници на Сирија пред и по руската операција

Движете го лизгачот за да ги споредите границите на териториите на почетокот на руската операција и една година потоа.

Инфографика: Аљона Репкина

Кого бомбардира Русија во Сирија?

Министерот за одбрана на САД Ештон Картер уште првиот ден од руската операција ја нарече стратегијата на Русија во Сирија погрешна и истакна дека Русија ја напаѓа не само ИД, туку и опозицијата: „(Русија) очигледно напаѓа секого кој се бори против Асад". Подоцна западните политичари повеќепати ја повикуваа Русија да се откаже од нападите врз умерената опозиција. Русија, од своја страна, ги критикуваше САД и нивните сојузници за флертување со милитантите на „Џебхат ан-Нусра", прогласена од ООН за забранета организација, која широко соработува со сириската опозиција.

За една година од сириската операција Русија повеќепати ја обвинуваа за загинување на цивили. Така, меѓународната организација „Амнести Интернешенел" во својот декемвриски извештај ја обвини Русија за кршење на меѓународното хуманитарно право. Според верзијата на АИ, Русија вршела удари врз зоните каде имало цивилни објекти, со примена на ненаведувана муниција, што водело до жртви меѓу цивилното население. Министерството за одбрана на Русија ги отфрли обвинувањата и потенцираше дека Русија не врши напади врз цивилни објекти.

„Покрената е многу широка информативна кампања која ја прикажува улогата на Русија апсолутно не како борец против тероризмот, туку како онаа сила која нанесува удари врз цивилното население", изјави за „Руска реч на македонски" арабистот, професор на РГГУ Григориј Косач. Косач смета дека вмешаноста во скандали поврзани со загинување на цивили му нанесува сериозна штета на имиџот на Русија.

Воспоставување дијалог, пораз на терористите

"Во моментов веќе не станува збор за блицкригот на ИД на територијата на Сирија, па и на Ирак"

Ирина Звјагељскаја, професор на МГИМО, главен научен соработник на Институтот за ориенталистика на РАН, смета дека руската операција, која ги зацврсти позициите на Асад и неговата армија, ја поттикна меѓународната заедница на преговори. „Руската интервенција помогна да се промени рамнотежата на силите и токму благодарение на таа промена беше отворен патот кон преговори", изјави Звјагељскаја за „Руска реч на македонски". „Преговорите одат тешко, но единствено по руската интервенција тие станаа во принцип возможни".

Звјагељскаја исто така истакнува дека вмешувањето на Русија во сирискиот конфликт покажа дека Русија и САД, без оглед на сложените односи, можат да соработуваат и да дојдат до заедничко разбирање на ситуацијата при разгледување на принципиелни прашања. Како пример за ова може да послужи резолуцијата на Советот за Безбедност бр. 2254, подготвена со активно учество на двете држави и која предвидува општо мировно регулирање. Уште едно постигнување, според мислењето на експертот, е тоа што Русија успеа да спречи насилно соборување на сирискиот режим, кое можеше да ја втурне земјата во целосен хаос, како што се случи со Либија.

Со Звјагељскаја се согласува арабистот Леонид Исаев, виш предавач на катедрата за политологија на Националниот истражувачки институт „Висока школа за економија". Тој истакнува уште еден позитивен привремен резултат од руската операција. „Во моментов веќе не станува збор за блицкригот на ИД на територијата на Сирија, па и на Ирак", изјави Исаев за „Руска реч на македонски". „Повеќе може да се каже дека ИД се обидува да ги задржи претходно освоените територии".

Вмешувањето во конфликтот и потешкотиите на мировниот процес

"Ние сѐ уште сме страна во конфликтот, а не модератор"

Од друга страна, експертите истакнуваат дека со интервенцијата во граѓанската војна во Сирија фактички на страната на Башар Асад, Русија се судри со сериозни проблеми. „Ние сѐ уште сме страна во конфликтот, а не модератор", вели Леонид Исаев. Според него, Русија сега нема контакти со сириската опозиција, што ја лишува од можноста да истапи како ефикасен посредник. Таквата еднострана вмешаност е опасна, ја поткопува довербата на опозицијата и ја усложнува миротворната дејност на Русија.

Освен тоа, за Русија, како и за САД, и покрај целата желба тешко може да покрене сеопфатно мирно регулирање на сириската криза на билатерална основа. „Сите страни во конфликтот се однесуваат по свое, и не може да се каже дека Русија и САД во целост ги контролираат своите партнери", вели Ирина Звјагељскаја. „Има доволно широка сфера каде и ние, и САД можеме мошне малку да промениме".

„Руско-американскиот договор ќе функционира единствено кога и за нас, и за Американците имплементацијата на Женевскиот договор ќе биде приоритет пред сојузничките обврски", уверен е Леонид Исаев. „Мислам дека по некое време ќе се вратиме на преговарачка маса".