Зошто во советско време толку добро се живеело на Балтикот

26 јуни 2020

Борис Егоров

Л. Раскин/Sputnik

Латвија, Естонија и Литванија беа меѓу најпривилегираните од вкупно 16 републики на Советскиот Сојуз. Ги нарекувале Советска Европа и наше странство, Балтикот бил своевиден излог на огромната земја.

„Излог“ на Советскиот Сојуз

Територијата на Балтикот со латвиски, литвански и естонскки жители секогаш имала посебен статус, како во составот на Руската империја, така и во Советскиот Сојуз. Властите се труделе да ги уважат историските и економските особености на овој „европски“ регион, кој толку многу се разликувал од остатокот на земјата.

Латвиска ССР. На улица во центарот на Рига.

Свиридова/Sputnik

На приморје. Естонското летувалиште Пјарну.

Јуриј Абрамочкин/russiainphoto.ru

Улицата Каварију. Модерна девојка.

Антанас Суткус/МАММ/МДФ

За развојот на советските балтички републики биле издвојувани големи финансиски средства, додека на спроведувањето радикални економски реформи се приоѓало мошне внимателно.

Во продавница.

Всеволод Тарасевич/МАММ/МДФ

Естонска ССР. Пивницата „Стариот Томас“ (Вана Тоомас) во Талин.

С.Мигдаљ/Sputnik

На крајот животниот стандард на советските Латвија, Естонија и Литванија бил значително поголем од мнозинството републики во СССР, платите биле двократно или трократно повисоки, а кусокот од стока, како што е облека и други работи, многу помал.

Сесојузно лекувалиште

Јурмала, 1984. Туристи на градска плажа.

Борис Колесников/TASS

Јурмала, 1975. Туристи на градска плажа.

Zhan Graubits, Alexander Ovchinnikov/TASS

Јурмала, 1983. Туристи во летно кафуле.

Imant Predelis/TASS

Јурмала. Јуни 1983. Туристи на плажа на лекувалиштето „Ришко приморје“.

Пределис Имант/Фотохроника ТАСС

Паланга. 13 август 1986 година. Граѓани на одмор на брегот на морето.

Сабаљаускас Аљгирдас, Јанкаускас Кјастутис/TASS

Милиони советски граѓани од целата земјата доаѓале секоја година на одмор на Балтичкото приморје во најдобрите одморалишта на латвиската Јурмала и на литванската Паланга. Во естонското летувалиште Пјарну било отворено специјално одморалиште за советските космонаути.

„Советско странство“

1978 година. Фотографот Виктор Рујкович ја снима панорамата на градот. Кулата на Домската катедрала, зад неа Мостот преку реката Даугава.

МАММ/МДФ

Татко си синот на видиковец во Талин.

Архивaта на Владимир Карлов

Архитектурата на стариот Вилнус. Снимено: 1 мај 1970 – 31 август 1976. Црквата на Света Тереза на улицата Аушрос Варту.

Архивата на Владимир Карлов

Со оглед на тоа дека само мал процент од жителите на Советскиот Сојуз можел да отпатува надвор од земјата, Балтикот станал замена за недостижната Европа, своевидно „странство“. Тука туристите ги откривале целосно непознатите германска, шведска или литванска архитектура, талкале по тесните улици на Рига, на Вилнус и на Талин, уживале во посетата на расфрлените замоци во западноевропски стил.

Поглед на Стариот град од видиковец. Талин, Естонија

Владимир Первенцев/Sputnik

Централниот плоштад со градска куќа во Талин.

Алексеј Федосеев/Sputnik

Кулите на Тракајскоиот замок, 1983, Литванска ССР. Тракај. Кули на средновековниот Тракајски замок.

Борис Кавашкин/Sputnik

Тракајски замок. Снимено: 1965-1969. Замокот го подигнал Кејстут во седумдесеттите години од четиринаесеттиот век на брегот на езерото Галва (или Тракајско езеро). Бил урнат во периодот 1382-1383 и повторно изграден кон крајот на владеењето на Витолд. Изградбата е завршена во 1409 година.

Виктор Горкин/МАММ/МДФ

Кога на советските режисери им било потребно да го доловат животот во странство снимале токму во балтичките републики. Така куќата на улицата Бејкет во која живеел советскиот Шерлок Холмс (еден од најдобрите што се појавиле на филмското платно) е снимена во Рига.

Индустриски центар на земјата

Латвиска ССР. Ришката фабрика за производство на автомобили (РАФ). Група водечки стручњаци која била вклучена во осмислувањето на возилата за Олимпијадата во 1980 година.

Владимир Богатирјев/Sputnik

Фабриката на Работничкото црвено знаме за производство на компјутерски машини В.И. Ленин во Вилнус

Никита Козловски/МАММ/МДФ

Фабриката за производство на багери во Талин. Багери за копање ровови и за поставување дренажи на полигонот за готови производи.

Варфоломеев/Sputnik

ВИЛНУС,1978 година. Инспектор за проверка на квалитетот Т. Алексејунене ги контролира готовите производи.

Marionas Baranauskas/TASS

КАУНАС, ЛИТВАНСКА ССР, СССР. 1 јуни 1977 година. Работници во еден од погоните во Комбинатот за производство на вештачки влакна „Педесетгодишнина на Октомври“.

Борис Кавашкин, Аљгис Палнис /TASS

Балтичкиот регион во советско време бил еден од главните индустриски центри во земјата, а определени фабрики биле далеку над регионалниот просек и станале претпријатија од сесојузен ранг. Ришката фабрика за електротехника и електроника ВЕФ, да кажеме, ја снабдувала целата земја, а фабриката за стакло во градот Ливани била една од најголемите во СССР.

Западна порта на СССР

Уметници на ришкото пристаниште.

Соловјов/Sputnik

Естонска ССР. Патничко пристаниште во Талин.

Александар Макаров/Sputnik

Товарно морско пристаниште во Талин.

Салмре/Sputnik

Уморското трговско пристаниште во Талин.

Јуриј Абрамочкин/Sputnik

Токму пристаништата во балтичките републики (а не во Ленинград или во Калининград) се сметале за главна западна поморска порта на земјата низ која на патот кон Европа одел главниот тек на советската стока. Токму оттаму определени среќници тргнувале на крстосување по Балтичкото, Северното и Средоземното море.

Поддршка на националната култура

Литванскиот ансамбл на песни и танци Летува

Јуриј Садовников/МАММ/МДФ

Учесници на фолклорниот фестивал на песни и танци.

Тихонов/Sputnik

Девојче во национална латвиска носија на кејот во Рига.

Јан Тихонов/Sputnik

Еповите на балтичките народи, класичните дела на латвиската, на летонската и на естонската книжевност и, секако, идеолошките исправни романи на советските писатели од Балтичкиот регион масовно се преведувале на руски јазик, се печателе во стотици илјади примероци и стасувале во сите библиотеки и книжарници на Советскиот Сојуз од Калининград до Владивосток.

Мешовит женски хор во текот на настапот на Фестивалот на песната. Музички амфитеатар во Талин.

А. Варфоломеев/Sputnik

Републички фестивал на песни и танци.

Олег Макаров/Sputnik

1974 година. Членови на ансамблот на народни танци и песни на Вилнускиот државен универзитет.

T.Zhebrauskas, Viktor Sadchikov/TASS

Големи музички фестивали со илјадници учесници облечени во национални носии се одржувале на Балтикот уште од крајот на 19 век. Во советската епоха оваа традиција не била заборавена, ниту запоставена. Напротив, за нивното одржување биле градени големи концертни сали и бини. Властите, меѓутоа, се труделе нивното одржување да го поврзат со комунистичките празници, како што е на пример денот на раѓањето на Ленин или годишнината на Револуцијата.

Советска архитектура во Балтичкиот регион

Монтери за работа на височина, ученици од ПТУ № 13. Рига

Петрухин/Sputnik

Осумдесеттите години од минатиот век. Кула Гедимин.

Александар Абаза/МАММ/МДФ

Мост преку реката Даугава.

В. Крјуков/Sputnik

Хотел „Клајпеда“, 1985, Литванска ССР. Клајпеда. Новиот хотел „Клајпеда“ на плоштадот В.И.Ленин.

Борис Кавашкин/TASS

Населбата Лаздинај во Вилнус, 1985 година Литванска ССР.

Борис Кавашкин/TASS

Грaд Рига, 1975 година. Поглед на железничкиот плоштад.

Јуриј Жилтухин/TASS

Одморалиштето „Пушинас“ во Друскининкај, 1986 година, Литванска ССР.

Владимир Гулевич/TASS

Во балтичкиот регион, како всушност и во остатокот од земјата, во времето на постоењето на СССР пред сè биле градени типски блокови станбени згради. И покрај тоа во градовите никнувале и вистински ремек-дела на советската архитектура која не само што не го загрозувала изгледот на средновековните градови, ами и складно ги надополнувале. Така, еден од симболите на Рига станал една од сталиновите облакодери, зградата на Академијата на науките на Латвија која во 2003 година Советот на Европа ја препозна како оригинален споменик на архитектурата од средината на дваесеттиот век и дел од културното наследство кој е заслужен да биде маркиран со знаме.