Архивна фотографија на Иван Кирејевски.
Откаковопоследниоттекстгиисцртавмеосновнитесмерницинасловенофилскатаидеологија, воденешниовќегиизнесемеидеитенанајистакнатиотсловенофилИванКирејевски (1806-1856);
Споротодкојникналословенофилскотодвижење, билтокмуисториософскиспорзасудбинатаииднинатанаРусија. НадилематанаХомјаковпомеѓу „старото“ (до-петроватаРусија), и „новото“ (после-петровата, по-западњаченаРусија), КирејевскиодговарасопотребаодформулирањенаавтентичнаРусија. И. КирејевскииА. Хомјаководлучногопоставијапрашањето – штоеРусија, воштоенејзинатасуштина, нејзиниотповикинејзинотоместовосветот.
Kој е излезот за Русија, дали треба да го повторува патот на Европа, или пак да се врати на периодот пред Петар Велики?
Кирејевски се согласува со Чаадајев дека културниот развој во Русија само што започнал и дека таа не го задолжила многу светот, а дека сè она што како достигнување ги вбројува Русите во европските народи, всушност е дојдено од надвор. И Петровите реформи се нешто од надвор - по-европеизирање на Русија, кое е направено на сила.
ИКирејевски, какоиЧаадајев, разбирадекаРусијаимапроблемдасепоистоветисоразвојотнаЕвропа, затоаштооваапоследнаваимаеденконтинуираниорганскиразвојвокојРусијанеучествувала.
Трите формативни фактори за развојот на европската цивилизација Кирејевски ги наоѓа 1. во христијанството, 2. во самиот карактер на паганските народи и 3. во античкото наследство (старогрчко и римско). Русија го има христијанството, го има своето паганско наследство, но го нема античкото наследство и токму во овој трет формативен фактор Кирејевски го гледа проблемот во развојот на Русија.
Но, своите позиции Кирејевски полека ќе почне да ги влече кон она што подоцна ќе стане основа на словенофилската идеологија. Недостатокот на тоа наследство, сепак може да биде предност. Имено, ако тоа класично наследство порано го доживуваше како хендикеп, сега за Кирејевски тоа е предност, предност затоа што токму тоа наследство е виновникот за сите несреќи на европската цивилизација.
А таа несреќа, веќе говоревме за тоа - се состои во рационализмот, кој се вовлече во сите сфери на западното живеење. Тој рационализам, кој е паганско наследство, впрочем и ја расипа западната вера, поточно, според Кирејевски западната Црква се одвои од Васеленската Црква, токму како резултат на надвладувањето на рационализмот – схоластиката е најдобар доказ за тоа.
Гледаме, како разумот кој се вовлекол од античкото наследство во теологијата, направил штета во верата. На планот на општествениот живот, тоа се рефлектирало во правото и приватната сопственост, преземени од римската правна традиција, што довело до краен индивидуализам, како основа на сиот социјален живот, а сето тоа ќе ги донесе и сите останати декаденти процеси на Запад. Интерпретирајќи ја целокупната историја на западниот свет како рационализација на сиот живот, што завршува во највулгарна секуларизација, Кирејевски изрекува некои навистина антиципаторски ставови.
Имено, тој предвидува дека сите тие процеси ќе завршат во слепо владеење на индустријата над личноста. Па така го изрекува и следниов став кој звучи многу актуелно: „Единствено што за човека остана сериозно е индустријата, затоа што во неа е зачувана една стварност на неговото суштество – неговата физичка личност. Индустријата управува со светот, без вера и поезија“.
Исто како што антиципаторски констатира дека во Америка до крајност ќе се развијат овие негативни последици од апсолутизацијата на разумот: „Во основа на сите духовни движења лежи најмалограѓанскиот живот одвоен од сè што го воздигнува срцето над личната корист, живот кој потонал во егоистички активности и кој за највисока цел го признава материјалниот комфорот.“ Гледаме, на ваквата исклучиво материјалистичка и калкулантска култура во Америка, Кирејевски посочи многу одамна, го предвиде она што денес го говорат многу интелектуалци.
Западната Црква се одвои од Васеленската Црква, токму како резултат на надвладувањето на рационализмот – схоластиката е најдобар доказ за тоа
Kој е излезот за Русија, дали треба да го повторува патот на Европа, или пак да се врати на периодот пред Петар Велики, Исток или Запад? Идеалот го наоѓа во православието, поточно, во славјанско-православното начело. Имено, старата, до-петрова Русија имала славјанско уредување со некои типични карактеристики: во неа државата е органски дел на заедницата, а не е институција-Левијатан која е над заедницата и поединецот; потоа, постоење на мали заедници со колективна сопственост на земјиштето; има единство на општествените слоеви, а сите односи се уредени според обичаите, унисоно, во еден, заеднички, соборен дух, а не однадвор, формално-правно; семејните вредности биле примарни, а материјалните второстепени и т.н. А во православието, пак, според Кирејевски, се наоѓа чистото, животворно христијанство, зачувано во Православната Црква, „неизвалкано“ од западниот рационализам.
Сето ова ќе овозможи вишо единство на двете спротивставени култури - само враќањето во пазувите на православието може да понуди темел за идната светска култура, смета Кирејевски. Само вистинската вера, може вистински да ја инкорпорира позајмената европска култура во Русија, а со тоа да создаде и специфична руска култура – не отфрлајќи ги плодовите на европската култура, на основа на православната вера, да се создаде една нова синтеза со универзално-светско значење.
Ќе го послушаме ли заветот на Кирејевски, има ли можност за изградба на таква култура во која ќе се избегнат опасностите на малограѓанската западната култура на кои и самиот посочи!?
Текстовите во рубриката „Блогови“ се став на авторот и не секогаш ја одразуваат позицијата на редакцијата на „Руска реч на македонски“.
Сите права ги задржува „Росијскаја Газета“.
Претплатете се
на нашиот билтен!
Добивајте ги најдобрите стории на неделата директно во вашето сандаче